ΠΑΤΑΤΕΣ ΓΙΑΧΝΙ

Εάν κάποιος  από σάς έχει διλήμματα...

ΜΠΑΝΚΕΡ ΡΟΪ: ΜΑΘΑΙΝΟΝΤΑΣ ΑΠΟ ΤΟ ΞΥΠΟΛΥΤΟ ΚΙΝΗΜΑ

ΚΟΜΨΑ ΣΚΑΚΙΣΤΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ

Σέ όλα τα παρακάτω διαγράμματα παίζουν τα Λευκά και κερδίζουν. (Απαντήσεις προσεχώς)

1.

 

2.

3.

4.

5.

6.

7.

ΘΟΔΩΡΟΣ ΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟΣ

Ο σπουδαίος και αγαπημένος σκηνοθέτης του ιστολογίου Θόδωρος Αγγελόπουλος πέθανε χθές το βράδυ μετά από σοβαρό τροχαίο ατύχημα.

Ο 77χρονος σκηνοθέτης κατέληξε το βράδυ της Τρίτης στο νοσοκομείο όπου νοσηλευόταν έπειτα από τροχαίο που σημειώθηκε στην Δραπετσώνα, όπου πραγματοποιούσε γυρίσματα για τη νέα του ταινία.

Την είδηση της τραγικής απώλειας του Θ.Αγγελόπουλου μεταδίδει η βρετανική εφημερίδα The Guardian, μιλώντας για έναν «βραβευμένο Έλληνα κινηματογραφιστή, γνωστό για το αργό και ονειρικό του στυλ σαν σκηνοθέτη».

«Ο Αγγελόπουλος κέρδισε μεγάλο αριθμό βραβείων για τις ταινίες του, τα περισσότερα σε ευρωπαϊκά κινηματογραφικά Φεστιβάλ, στη διάρκεια μιας καριέρας που εκτεινόταν περισσότερα από 40 χρόνια» αναφέρει το περιοδικό Time.

«Ο Αγγελόπουλος υπήρξε εμβληματική φιγούρα του ελληνικού σινεμά, ξεκινώντας από τη δεκαετία του 1970» αναφέρει το Γαλλικό Πρακτορείο Ειδήσεων.

Το τροχαίο ατύχημα σημειώθηκε στις 7 το απόγευμα της Τρίτης στον περιφερειακό δρόμο της Δραπετσώνας. Ο σκηνοθέτης βρισκόταν στο σημείο για τα γύρισμα της νέας του ταινίας «H άλλη θάλασσα» και τη στιγμή που διέσχιζε το οδόστρωμα, μετά το πρώτο τούνελ του περιφερειακού, παρασύρθηκε από ιδιωτική μοτοσικλέτα που οδηγούσε ειδικός φρουρός, ο οποίος βρισκόταν εκτός υπηρεσίας.

Σύντομο βιογραφικό

Ο Θόδωρος Αγγελόπουλος γεννήθηκε στην Αθήνα στις 27 Απριλίου 1935. Σπούδαζε στην Νομική Σχολή Αθηνών, όπου εγκατέλειψε στο πτυχίο για να φύγει το 1961 στο Παρίσι, όπου αρχικά παρακολούθησε στη Σορβόννη μαθήματα γαλλικής φιλολογίας, φιλμογραφίας και εθνολογίας και στη συνέχεια μαθήματα κινηματογράφου στη Σχολή Κινηματογράφου IDHEC και στο Musée de l' homme.

Επέστρεψε στην Ελλάδα το 1964 και μέχρι το 1967 εργάστηκε ως κριτικός κινηματογράφου στην εφημερίδα Δημοκρατική Αλλαγή, μαζί με τον Βασίλη Ραφαηλίδη και την Τώνια Μαρκετάκη.

Το 1965 άρχισε η ενασχόλησή του με τον κινηματογράφο και το 1968 παρουσίασε την πρώτη μικρού μήκους ταινία, "Εκπομπή", στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, ενώ το 1970, έκανε τη πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του, "Αναπαράσταση", με την οποία κέρδισε το πρώτο βραβείο στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης

Οι ταινίες του από τότε έχουν συμμετάσχει σε πολλά διεθνή φεστιβάλ και έχει κερδίσει πολλά βραβεία, μεταξύ των οποίων και Χρυσό Φοίνικα, τα οποία τον καθιέρωσαν παγκοσμίως ως έναν από τους σπουδαιότερους σκηνοθέτες του σύγχρονου κινηματογράφου.

Έχει αναγορευθεί επίτιμος διδάκτορας των Πανεπιστημίου των Βρυξελλών, του Πανεπιστημίου X Ναντέρ (Nanterre) στο Παρίσι και του Πανεπιστημίου του Έσσεξ.

Φιλμογραφία

1968 «Εκπομπή» μικρού μήκους

1970 «Αναπαράσταση» (Βραβείο καλύτερης ξένης ταινίας στο Φεστιβάλ του Hyeres -1971-, Βραβείο Georges Sadoul -1971)

1972 «Μέρες του '36» (Βραβείο FIPRESCI Βερολίνο -1973)

1975 «Ο Θίασος» (Βραβείο FIPRESCI, Διεθνές Φεστιβάλ Καννών 1975, Βραβείο Interfilm Βερολίνο «Forum» 1975, Βραβείο καλύτερης ταινίας της χρονιάς, British Film Institute 1976, Βραβείο Καλύτερης ταινίας στον κόσμο για τη δεκαετία 1970-80, Ένωση Κριτικών Ιταλίας, Μία από τις καλύτερες ταινίες της ιστορίας του κινηματογράφου, FIPRESCI, Καλύτερη ταινία της χρονιάς, Grand Prix για τις τέχνες, Ιαπωνία, Βραβείο Golden Age, Βρυξέλλες 1976)

1977 « Οι κυνηγοί» (Βραβείο καλύτερης ταινίας Golden Hugo, Σικάγο 1978)

1980 «Μεγαλέξανδρος» (Βραβείο Χρυσό Λιοντάρι και FIPRESCI, Βενετία 1980)

1981 «Ένα χωριό, ένας χωριάτης» ντοκιμαντέρ

1983 «Αθήνα, επιστροφή στην Ακρόπολη» τηλεοπτικό ντοκιμαντέρ

1984 «Ταξίδι στα Κύθηρα»

1986 «Ο μελισσοκόμος»

1988 «Toπίο στην ομίχλη»

1991 «Το μετέωρο βήμα του πελαργού»

1995 « Το βλέμμα του Οδυσσέα» (Ειδικό Βραβείο Κριτικής Επιτροπής, Διεθνές Φεστιβάλ Καννών 1995, FIPRESCI Βραβείο της Διεθνούς Ενωσης Κριτικών, Διεθνές Φεστιβάλ Καννών 1995, Felix των Κριτικών ταινίας της χρονιάς, 1995)

1998 « Μια αιωνιότητα και μια μέρα» (Χρυσός Φοίνικας στο Διεθνές Φεστιβάλ Καννών, 1998)
2004 «Το λιβάδι που δακρύζει

2008 «Η σκόνη του χρόνου»

2012: Η Άλλη Θάλασσα (ημιτελής)

ANDY CAPP (ANDY and FLO) COMIC STRIP

Για να θυμηθούμε ένα comic με καταπληκτικούς χιουμοριστικούς διαλόγους καλού Αγγλικού χιούμορ, που το γνωρίσαμε από πολύ παλιά μέσω του περιοδικού σταυρολέξων ΤΟ ΤΕΣΤ.

ΤΗ ΣΜΥΡΝΗ ΜΠΟΡΕΙΣ ΝΑ ΤΗΝ ΕΧΕΙΣ ΠΑΝΤΑ ΜΑΖΙ ΣΟΥ

Η σκηνοθέτρια Μαρία Ηλιού µιλάει για το ντοκυµαντέρ και τη φωτογραφική έκθεση µε ανέκδοτο υλικό

Γεννήθηκε στην Αθήνα, η Σµύρνη όµως υπήρχε παντού στη ζωή της στο διαµέρισµα της οδού Σόλωνος όπου µεγάλωνε. Από µικρή άκουγε τις ιστορίες που διηγούνταν ο πατέρας της Ανδρέας Ηλιού, ο οποίος έφυγε από τη Σµύρνη το ‘22, παιδί ακόµη, µετά την Καταστροφή, µαζί µε τα κύµατα των προσφύγων που αναζητούσαν τη σωτηρία στην απέναντι στεριά.

«Από τα πρώτα χρόνια της ζωής µου η Σµύρνη µε στοίχειωνε» λέει η σκηνοθέτρια Μαρία Ηλιού. «Ηταν εκεί, στις κουβέντες µας, στα όνειρά µας και στους εφιάλτες µας. Η αποδοχή του διαφορετικού, οι καινούργιες ιδέες, η µουσική, τα γέλια αλλά και η νοσταλγία για τον µαγικό τρόπο που περιέγραφε ο πατέρας µου υπήρχαν µε κάθε τρόπο στην καθηµερινότητά µας. Καµία άλλη πόλη στη Γη δεν ήταν τόσο µοναδική».

Αυτή τη µαγική πόλη, την κοσµοπολίτικη Σµύρνη που έσβησαν οι στάχτες της πυρκαγιάwς, προσπαθούσε να αναστήσει στο µυαλό της από κοριτσάκι. Αλίµονο, όµως. Οι εικόνες της Καταστροφής ήταν ισχυρότερες. Από µικρή ηλικία ακόµη θυµάται να ξυπνάει από τον ύπνο λουσµένη στον ιδρώτα προσπαθώντας να σωθεί από τον εφιάλτη της πόλης να καίγεται και της θάλασσας να γεµίζει πτώµατα. Και η προσπάθειά της να φανταστεί τη ζωή της Σµύρνης πριν από την Καταστροφή γινόταν ολοένα εντονότερη.

Οι φωτογραφίες όµως είχαν χαθεί στην πυρκαγιά. Πού θα µπορούσε να ανακαλύψει µια µυστική κλειδαρότρυπα, έναν µαγικό φακό για να µπορέσει να δει την καθηµερινή ζωή αλλά και τι ακριβώς συνέβη και φθάσαµε στην Καταστροφή;

Η απάντησηήρθε πολλά χρόνια αργότερα. Οταν βρέθηκε στην Αµερική για να δουλέψει το ντοκυµαντέρ «Το ταξίδι. Το ελληνικό όνειρο στην Αµερική» (παρουσιάστηκε στο Μουσείο Μπενάκη το 2007) η Μαρία Ηλιού ανακάλυψε άγνωστα φιλµάκια και φωτογραφίες από τη Σµύρνη. «Τότε ήταν που ένιωσα ότι είχε φτάσει η στιγµή να δω επιτέλους µέσα από πραγµατικές εικόνες την πόλη της Σµύρνης».

Ενενήντα χρόνια μετά

Κάπως έτσι ξεκίνησε η έρευνα και η συνεργασία της µε τον ιστορικό σύµβουλο Αλέξανδρο Κιτροέφ (συνεργάτη της στο προαναφερθέν ντοκυµαντέρ) η οποία είχε ως αποτέλεσµα ένα ντοκυµαντέρ και µια φωτογραφική έκθεση. Επειτα από τέσσερα χρόνια συνεργασίας και έρευνας σε δύο ηπείρους, τα κλειστά αρχεία ανοίγουν και µια νέα οπτική φωτίζεται.

Με τίτλο «Σµύρνη: Η καταστροφή του κοσµοπολιτισµού (1900-1922)» το ντοκυµαντέρ και η οµώνυµη φωτογραφική έκθεση αναβιώνουν στο Μουσείο Μπενάκη (24/1–26/2) µε τον πιο ελκυστικό τρόπο όλες τις κοινότητες στη ζωή της Σµύρνης: του λιµανιού όπου η ∆ύση και η Ανατολή διασταυρώνονταν µε κάθε τρόπο.

Ηταν άραγεη φράση του Mίλερ «Η Σµύρνη έχει σβηστεί απότη µνήµητης ανθρωπότητας» που έκανε την ιδέα εµµονή και την εµµονή πραγµατικότητα; Οποια και να είναι η αιτία, ηεπιθυµία της ΜαρίαΗλιού ενισχύθηκε στα χρόνια των σπουδών της στο εξωτερικό και των ταξιδιών της σε διαφορετικές χώρες. Τότε που ανακάλυψε ότιη δικήτης Σµύρνη, η Σµύρνη τουκοσµοπολιτισµού, τηςχαράς, τηςζωής αλλά και της Καταστροφής, ήταν άγνωστη στην Ευρώπη και στην Αµερική.

Η χρονική συγκυρία δεν είναι τυχαία. Ακριβώς 90 χρόνια µετά την Καταστροφή, τόσο το ντοκυµαντέρ όσο και η έκθεση αναφέρονται στη Σµύρνη που χάθηκε αλλά και στα δραµατικά γεγονότα του ’ 22. «Είναι απίστευτο τι βρίσκει κανείς αν ψάξει µε επιµονή» λέει η σκηνοθέτρια. «Στην αρχή όλοι µας έλεγαν “δεν έχουµε τίποτα σχετικό”. Χρειάστηκε υποµονή και βέβαια η αµέριστη στήριξη των χορηγών µας για να φτάσουµε στο αποτέλεσµα αυτό».

Ο µη κερδοσκοπικός οργανισµός Πρωτέας ανακάλυψε και συντήρησε φιλµάκια και φωτογραφίες που βρέθηκαν σε αρχεία στην Αµερική και στην Ευρώπη. Στην έκθεση φιλοξενούνται, µεταξύ άλλων, ανέκδοτες φωτογραφίες από τα αρχεία του Πανεπιστηµίου Πρίνστον και του Χάρβαρντ, της Βιβλιοθήκης του Κογκρέσου, του Αµερικανικού Ερυθρού Σταυρού, του Αυτοκρατορικού Πολεµικού Μουσείου του Λονδίνου και συλλεκτών όπως ο Γάλλος Πιερ ντε Ζιγκόρ, ο οποίος συγκέντρωνε όλη του τη ζωή φωτογραφικό υλικό από την ιστορία της Οθωµανικής Αυτοκρατορίας. Τέλος, συµπεριλαµβάνονται σπάνιες έγχρωµες φωτογραφίες της εποχής.

«Μιλάµε για τηνκοσµο πολίτικη Σµύρνηκαιγια την Καταστροφή τιµώντας τις οικογένειές µας καιτον κόσµο που χάθηκε αλλά και την επιστήµη της Ιστορίας» τονίζει η Μαρία Ηλιού. «Από τη µιαφέρνουµεπίσω τις ξεχασµένες εικόνες σε κλειστά ντουλάπια από ευρωπαϊκά και αµερικανικά αρχεία και από την άλλη ρίχνουµε µια νέα µατιά στην ιστορία της Σµύρνης. Μια µατιά που κρατά αποστάσεις τόσο από µια υπέρµετρα εθνικιστική αφήγηση όσοκαι από νεότερες απόπειρες που αποσιωπούν τα τραγικά γεγονότα της Καταστροφής παραµορφώνοντας την αλήθεια. Η Σµύρνη εξακολουθεί να είναι µια ιδέα, ένας τρόπος ζωής που έχει να κάνει µε τον κοσµοπολιτισµό, τη χαρά της ζωής αλλά και τους θρήνους. Τη Σµύρνη µπορείνα την έχει κανείς πάντα µαζί του». Η έκθεση πραγµατοποιείται µε τη χορηγία του Ιδρύµατος Μποδοσάκη για τη συλλογή και συντήρηση του αρχειακού οπτικού υλικού, του Ιδρύµατος Ιωάννη Φ. Κωστοπούλου, της Ελληνικής Τηλεόρασης, καθώς και τωνιδρυµάτων Argyros Foundation, Nicholas J. Bouras και Anna Κ. Bouras Foundation,JimChanos Foundation και Roy και Diana Vagelos Foundation.

Η µεγάλη Ιστορία και τρεις προσωπικές ιστορίες

Ως αποτέλεσμα συλλογικής δουλειάς περιγράφει η Μαρία Ηλιού το ντοκυμαντέρ «Σμύρνη: Η καταστροφή του κοσμοπολιτισμού (1900-1922)», με βασικούς ομιλητές ιστορικούς από τις ΗΠΑ και την Ευρώπη, καθώς και πρώτης, δεύτερης και τρίτης γενιάς Σμυρνιούς που μιλούν για τη μεγάλη Ιστορία αλλά και για τις προσωπικές τους ιστορίες.

Τρεις από αυτούς ξεδιπλώνουν μια ελληνική, μια αρμενική και μια μουσουλμανική ιστορία σε σχέση με τα γεγονότα, από τα χρόνια του κοσμοπολιτισμού ως εκείνα της καταστροφής.

Αυτόπτης μάρτυς των γεγονότων είναι ο υπερήλικος Αρμένης Τζακ Ναλμπαντιάν , ενώ από ελληνικής πλευράς η διήγηση είναι της Ελένης Μπαστέα και από μουσουλμανικής της Λεϊλά Νεϊζί, η οποία και «ανακρίνει» την Ιρέν Γκουλφέμ, μέλος μιας από τις μεγάλες μουσουλμανικές οικογένειες της Σμύρνης. «Αφήσαμε την πόλη να καεί» λέει η τελευταία σε μια σπάνια μαρτυρία σχετικά με το ποιος έβαλε τη φωτιά που κατέστρεψε απ’ άκρου εις άκρον την πόλη. Ο κύριος κορμός της ιστορίας ξετυλίγεται μέσα από τα χείλη του αμερικανού ιστορικού, συγγραφέα του βιβλίου «Χαμένος Παράδεισος» Τζάιλς Μίλτον, ενώ μιλούν ακόμη ο Θάνος Βερέμης, ο Αλέξανδρος Κιτροέφ και η Βικτώρια Σολομωνίδου. Η Μαρία Ηλιού κάνει ιδιαίτερη αναφορά στη δουλειά του διευθυντή φωτογραφίας Αλεν Μουρ, στη συνεργασία της με τον ιστορικό σύμβουλο Αλέξανδρο Κιτροέφ και στη μουσική του Νίκου Πλατύραχου, η οποία δεν έχει σχέση με τα ρεμπέτικα τραγούδια των προσφύγων. «Ακούμε ό,τι άκουγαν στη Σμύρνη στα κοσμοπολίτικα χρόνια: καντσονέτες, γαλλικά και ιταλικά τραγουδάκια. Βεβαίως υπήρχαν και τα ανατολίτικα μοτίβα, αλλά τα άλλα ήταν που κυριαρχούσαν» εξηγεί η σκηνοθέτρια. Το μοντάζ έχει γίνει από την Αλίκη Παναγή και η ηχοληψία από τον Τζον Ζέκα.

Πότε και που

Η πρεμιέρα του ντοκυμαντέρ «Σμύρνη: Η καταστροφή του κοσμοπολιτισμού (1900-1922)» θα γίνει τη Δευτέρα 23 Ιανουαρίου στο Αμφιθέατρο του Μουσείου Μπενάκη στην οδό Πειραιώς.

Θα προβάλλεται καθημερινώς στο Αμφιθέατρο του Μουσείου Μπενάκη στην οδό Κουμπάρη.

Η ομότιτλη έκθεση θα φιλοξενείται στην Αίθουσα Ευρυδίκης Κωστοπούλου (οδός Κουμπάρη).

Πληροφορίες: www.benaki.gr.

Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΦΟΡΩΝ

Οι καθηγητές Κώστας Μπουραζέλης Βασιλική Πέννα, Τριανταφυλλίτσα Μανιάτη, Μανώλης Βαρβούνης, οι ιστορικοί Θάνος Σίδερης, Μοχάμμαντ Σαριάτ-Παναχί, Γιώργος Λιακόπουλος, ο δημοσιογράφος Κώστας Κόλμερ, ο συγγραφέας Γιάννης Γιαννέλης και ο πατήρ Τιμόθεος Κιλίφης, μιλούν για ευφάνταστους, σκληρούς, διαχρονικούς φόρους και τις αντιδράσεις των φορολογούμενων προγόνων μας.

Γνωρίζατε ότι στην αρχαία Αθήνα η άμεση φορολογία θεωρούταν ατιμωτική και τυραννική;

Ότι στον χρυσό αιώνα του Περικλή φορολογούνταν μόνο οι πλούσιοι και πλήρωναν εκείνοι το εισιτήριο των πιο φτωχών για θέατρο και διασκεδάσεις;

Ξέρατε ότι όσοι καταχρόνταν δημόσιο χρήμα τιμωρούνταν με δήμευση της περιουσίας τους;

Γνωρίζατε ότι το πρώτο haircut, κούρεμα χρεών δηλαδή, έγινε πριν από δυόμισι χιλιάδες χρόνια από τον περίφημο νομοθέτη Σόλωνα;

Γνωρίζατε ότι ο φόρος αλληλεγγύης έχει τις ρίζες του στη βυζαντινή φορολογία και ότι τον πλήρωναν μόνο οι έχοντες και κατέχοντες;

Ότι στο μεσαιωνικό Βυζάντιο φορολογούσαν τα πάντα, από τον καπνό που έβγαινε από τις καμινάδες μέχρι τον αέρα που ανέπνεαν οι υπήκοοι;

Ξέρατε ότι οι Γερμανοί επέβαλλαν φόρο στους Βυζαντινούς τον 12ο αιώνα και ζήτησαν να τους καταβληθεί σε χρυσό;

Ξέρατε ότι το κίνημα «δεν πληρώνω» πρωτοεμφανίστηκε στο Βυζάντιο και συνεχίστηκε στα χρόνια της οθωμανικής κυριαρχίας; Οι αγρότες τότε, εγκατέλειπαν την περιουσία τους προκειμένου να μην πληρώσουν τους φόρους.

Γνωρίζατε ότι το χαράτσι κρατά από τα χρόνια της οθωμανικής αυτοκρατορίας; Ήταν ο περίφημος κεφαλικός φόρος, τον οποίο πλήρωναν μόνο οι χριστιανοί υπήκοοι, εκτός αν γίνονταν μουσουλμάνοι.Ήταν μια ακραία μορφή φοροαποφυγής.

Ξέρετε τι σ ημαίνει η έκφραση «το μυαλό σου και μια λίρα και του μπογιατζή ο κόπανος»; Αυτή και πολλές άλλες, προέκυψαν από τη βαριά φορολογία των Οθωμανών.

Οι καθηγητές Κώστας Μπουραζέλης Βασιλική Πέννα, Τριανταφυλλίτσα Μανιάτη, Μανώλης Βαρβούνης, οι ιστορικοί Θάνος Σίδερης, Μοχάμμαντ Σαριάτ-Παναχί, Γιώργος Λιακόπουλος, ο δημοσιογράφος Κώστας Κόλμερ, ο συγγραφέας Γιάννης Γιαννέλης και ο πατήρ Τιμόθεος Κιλίφης, μιλούν για ευφάνταστους, σκληρούς, διαχρονικούς φόρους και τις αντιδράσεις των φορολογούμενων προγόνων μας.

Παρουσιάστηκε στην εκπομπή «Η Μηχανή του Χρόνου», με τον Χρήστο Βασιλόπουλο, την Κυριακή 18 Δεκεμβρίου από τη ΝΕΤ.

Δείτε όλη την εκπομπή παρακάτω για όσους ενδιαφέρονται:

ΕΝΑ ΠΑΙΔΙ ΑΠΟ ΤΑ ΤΡΙΚΑΛΑ ΠΟΥ ΤΟ ΕΛΕΓΑΝ ΒΑΣΙΛΗ

Ο Βασίλης Τσιτσάνης γεννήθηκε σαν σήμερα (18 Ιανουαρίου) το 1915 και απεβίωσε επίσης σαν σήμερα το 1984.

Το κείμενο που ακολουθεί είναι του Νικήτα Κακκαβά*:

«Ο Τσιτσάνης είναι η μοναδική ζωντανή απόδειξη ότι έχουμε πολιτισμό»

Γιάννης Τσαρούχης

«Θέλω να λογαριάζομαι σαν ένας ταπεινός μαθητής του Βασίλη Τσιτσάνη»

Mίκης Θεοδωράκης

Χαμένη στην ομιχλώδη άλω των παιδικών μου χρόνων βρίσκεται μια διήγηση του παππού μου, που έκτοτε στοιχειώνει την μνήμη μου.

Ήταν, λέει, Δεκέμβρης του ’49 γιορτινές μέρες- πλησίαζαν Χριστούγεννα - και στο Στρατιωτικό Νοσοκομείο των Αθηνών έπεφτε ακόμα ένα βράδυ. Οι δώδεκα τραυματίες στρατιώτες στοιβαγμένοι στον ίδιο θάλαμο ένα χρόνο τώρα, ξεγελούσαν πότε τον πόνο με την ανία και πότε την ανία με τον πόνο τους.

Η νοσηλεύτρια της βάρδιας μοίρασε τα φάρμακα και έσβησε όλες τις γκαζόλαμπες, εκτός από αυτήν στην είσοδο του θαλάμου. Τότε στο λιγοστό φως φάνηκε στην πόρτα μια ψιλόλιγνη αντρική φιγούρα, που κρατούσε ένα μπουζούκι. Ξοπίσω του ακολουθούσαν ακόμη ένας άντρας με μια κιθάρα και μια στρουμπουλή γυναίκα, νέα καθώς φανέρωνε το άρωμα της , φορτωμένοι με στολισμένα κουτιά.

«Γεια σας παλικάρια!» ακούστηκε μια ένρινη φωνή. «Ήρθαμε να σας φέρουμε κανά γλυκό και να σας τραγουδήσουμε, μέρες που ‘ναι». Ο άντρας αυτός ήταν ο Βασίλης Τσιτσάνης, παρέα με τον αχώριστο φίλο Γιώργο Δέδε και τη μάγισσα Μαρίκα Νίνου. Στο θάλαμο επικράτησε ιερή σιωπή, «τα σα εκ των σων»! Ένα ρε μινόρε αντήχησε και ξεκίνησε η φωνή του Τσιτσάνη :

Κάποια μάνα αναστενάζει.

Μέρα νύχτα ανησυχεί.

Το παιδί της περιμένει,

που έχει χρόνια να το δει.

Το ένα τραγούδι έφερνε το άλλο. «Ο τραυματίας», «Αχάριστη», «Πήρα τη στράτα κι έρχομαι», «Πάλιωσε το σακάκι μου»… Για λίγες στιγμές τα δώδεκα αυτά παιδία – άλλα τυφλωμένα, άλλα με κομμένα πόδια, άλλα μισότρελα - έγιναν ξανά οι δώδεκα ακέραιοι νέοι που ήταν πριν ξεσπάσει ο αδελφοκτόνος πόλεμος.

Ο θάλαμος γέμισε σκιές και μεμιάς μεταμορφώθηκε: πράσινα λιβάδια, η μητέρα στο κατώφλι, μελίσσια στο πευκόδασος, το γλέντι στην ταβέρνα, ο επιλοχίας με τα αστεία του, βασιλόπιτες στο φούρνο του μπάρμπα Τάσου, η γαλαζοπράσινη λίμνη, η Μαριάνθη, η Ιωάννα, η Στέλλα, η Ουρανία... Σκιές, που δύσκολα ξεχώριζαν τα δώδεκα παιδία, καθώς τα μάτια τους υγρά από ώρα, είχαν θολώσει. Είχαν ξεχάσει, βλέπεις, πως υπήρξαν κάποτε κι αυτοί κανονικοί άνθρωποι.

Εκεί στο ημίφως και στην παγωνιά του θαλάμου η μικρή ορχήστρα συνέχιζε :

Μην απελπίζεσαι και δεν θα αργήσει

κοντά σου να ΄ρθει μια χαραυγή.

Καινούργια αγάπη θα σου χαρίσει.

Κάνε λιγάκι υπομονή !

(Ένα τραγούδι που αγαπήθηκε ιδιαίτερα από τους αριστερούς και εκτοπισμένους  του τέλους της δεκαετίας του '40 και της δεκαετίας του '50).

Πέρασε έτσι αρκετή ώρα… Ώσπου τα όργανα σώπασαν. Ο Τσιτσάνης χάθηκε στο λιγοστό φως της πόρτας. Απρόσμενα, όπως ακριβώς τους φανερώθηκε. Ήταν αλήθεια ή παραίσθηση αυτό που έζησαν; Κανείς μέσα στο θάλαμο δεν έλεγε τίποτε! Λες και είχαν δει κάποιο ξωτικό, έναν Αρχάγγελο και δεν τολμούσαν να το ομολογήσουν ο ένας στον άλλο, μήπως και τους πάρουν για σαλεμένους, για αλαφροϊσκιωτους. Έτσι αποκαμωμένοι από την ασήκωτη συγκίνηση και την νοσταλγία, έπεσαν σε βαθύ ύπνο.

Τόσα χρόνια μετά, δεν τολμώ ούτε και εγώ να ρωτήσω τον παππού μου, αν μου τα ‘χει διηγηθεί όλα αυτά ή είναι μοναχά στην φαντασία μου. Ωστόσο, κάθε φορά που στο ραδιόφωνο ή στην τηλεόραση ακουστούν τα πρώτα λόγια από το «Κάποια μάνα αναστενάζει» τα μάτια του παππού γεμίζουν δάκρυα. Και τότε μόνον εγώ από όλους καταλαβαίνω το μυστικό, ξαναζώ με τον παππού σχεδόν συνωμοτικά εκείνη τη νύχτα του Δεκέμβρη.

Γράφω αυτήν την ιστορία, γιατί κρύβει στην ουσία της αυτό, που ορίζει και ξεχωρίζει τον αληθινό «λαϊκό καλλιτέχνη». Τον καλλιτέχνη με εκείνες τις ποιότητες που του επιτρέπουν να αφουγκράζεται και να συμμετέχει αφτιασίδωτος και επί ίσοις όροις στις πιο αληθινές στιγμές του λαού του: τις ώρες του μεγάλου πόνου και της μεγάλης χαράς.

Λαϊκός και αληθινός

Ένας αυθεντικός και κορυφαίος λαϊκός καλλιτέχνης είναι αναμφίβολα και ο Βασίλης Τσιτσάνης. Μαζί με τον ζωγράφο Θεόφιλο, τον κυκλαδίτη χτίστη Ρούσσο, τον κρητικό λυράρη Σκορδαλό, την μουσική οικογένεια των Χαλκιάδων, τα μπουλούκια «του Τάσου και της Γκόλφως», τον Ευγένιο Σπαθάρη έδωσαν εν πολλοίς μορφή και σχήμα στο νεοελληνικό λαϊκό πολιτισμό.

Πολλά έχουν γραφεί και άλλα περισσότερα θα γραφούν για τον Τσιτσάνη. «Πως έγινε αυτό το θαύμα και αυτό το παιδί από τα Τρίκαλα, να μετουσιώσει μέσα στη ψυχή και στο μυαλό του όλη την πεμπτουσία της μουσικής μας παράδοσης και να μας την ξαναδώσει σε νέες, απλές και τέλειες μουσικές φόρμες;» αναρωτιέται ο Μίκης Θεοδωράκης.

Ο Μάνος Χατζιδάκις εξομολογείται: «(…) ο Βασίλης μας έδειξε έναν δρόμο για να συναντηθούμε εμείς τα αδέξια, ασθενικά παιδία της πόλης με τους συνομήλικους μας της υπαίθρου. Αφήσαμε πίσω τα βαλς, τα ταγκό, το τσάμικο και τον καλαματιανό, για να συναντηθούμε καθάριοι στον βυθό της νέας μουσικής του».

Ο Τσιτσάνης αποδείχτηκε όχι απλά χρήσιμος, αλλά απαραίτητος για τον νεοελληνικό πολιτισμό. Καθαγιάζει το περιθωριακό ρεμπέτικο και το μεταμορφώνει σε αστικό λαϊκό τραγούδι, εγκαινιάζοντας ένα νέο μουσικό είδος ανάλογο και ισάξιο με τα πορτογαλέζικα fados ή τις ναπολιτάνικες canzonette.

Γίνεται η στέρεα γέφυρα πάνω στην οποία πορεύτηκε με ασφάλεια η ευαίσθητη φαντασία τόσων και τόσων μουσικών μετά από αυτόν. Με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, παιδία του Τσιτσάνη υπήρξαν ολόκληρες και διαδοχικές γενιές δημιουργών. Από το ανεπανάληπτο δίπολο του Μίκη και του Μάνου ως τους Ξαρχάκο, Μούτση, Λεοντή, Κουγιουμτζή, Λοϊζο, Ανδριόπουλο, Νικολόπουλο, Σταυριανό, Κορακάκη, Κραουνάκη η επίδραση του μεγάλου Δάσκαλου στο έργο τους είναι ευανάγνωστη.

Η πυξίδα της ελληνικής μουσικής

Πίσω από τα τραγούδια και τη μουσική τους αχνοφέγγουν οι πενιές, οι αυτοσχεδιασμοί, οι δρόμοι, το ύφος, οι φόρμες και το ήθος του Τσιτσάνη. Μετά τον Τσιτσάνη τίποτε δεν θα ήταν πια ίδιο! Το μικρό καράβι της Ελληνικής Μουσικής βρήκε μια πυξίδα. Φάνηκε μπροστά του ξανά φωτεινός μπούσουλας η Μεγάλη Άρκτος.

Πέρα από τα λόγια αγέρωχα στέκουν μνημεία στον χρόνο τα τραγούδια του. Η «Συννεφιασμένη Κυριακή» αντανάκλαση του τροπαρίου «Τη Υπερμάχω Στρατηγώ». Η «Αχάριστη» μια ρεμπέτικη βινιέτα.

Το «Κάνε λιγάκι υπομονή» μια μικρή λαϊκή προσευχή. Κοντά σ’ αυτά μυριάδες άλλα μικρά αριστουργήματα: «Αντιλαλούνε τα βουνά», «Σαν απόκληρος γυρίζω», «Όμορφη Θεσσαλονίκη». «Χωρίσαμε ένα δειλινό», «Άσπρο πουκάμισο φορώ», «Μπαχτσέ Τσιφλίκι», «Πέφτουν της βροχής οι στάλες», «Αρχόντισσα», «Ακρογιαλιές δειλινά»… Τόσα και τόσα τραγούδια, κομμάτια πλέον της συλλογικής μνήμης. Τραγούδια, που δεν είναι μόνο μια αφορμή για κέφι, για καημό ή για αναπόληση. Αποτελούν αυθεντικές τοπιογραφίες της νεότερης Ελλάδας και φωτίζουν το παρελθόν του λαού μας με το φως της αλήθειας. Διασώζουν στον ιστορικό χρόνο την Κατοχή, την μετεμφυλιακή εξαθλίωση, τα ελπιδοφόρα χρόνια του ’50, την αστικοποίηση, την μετανάστευση.

Με τον Βασίλη Τσιτσάνη συνέβη και το εξής σπάνιο φαινόμενο : αναγνωρίστηκε και αγαπήθηκε ταυτόχρονα και με την ίδια ένταση τόσο από τον απλό λαό, όσο και από την ντόπια διανόηση. Από ανθρώπους όλων των πολιτικών παρατάξεων. Οι σημαντικότερες και εμβληματικές φυσιογνωμίες των Γραμμάτων και της Τέχνης του καιρού του εντόπισαν έγκαιρα το χειμαρρώδες τάλαντο του Τσιτσάνη. Θαυμαστές του υπήρξαν μεταξύ άλλων οι Τσαρούχης, Κουν, Μόραλης, Καραγάτσης, Ρίτσος, Ελύτης, Καμπανέλης, Καρούζος, Δαμιανός, Κατράκης, Βασιλικός… Και σταματώ εδώ για να μην κουράσω τον αναγνώστη.

Ο κόσμος τον ανακαλύπτει ξανά.

Στα νάματα της μουσικής του Τσιτσάνη δεν ξεδιψούν μόνο Έλληνες, αλλά κάθε ψυχή, που αναζητάει την αυθεντική ευαισθησία. Για αυτό δεν αποτελεί έκπληξη, πως και ο υπόλοιπος κόσμος συνεχίζει να τον ανακαλύπτει καθημερινά. Το 1980 με πρωτοβουλία της UNESCO ηχογραφείται ένας διπλός δίσκος με τίτλο «Χάραμα». Σ' αυτό το δίσκο παίζει ο ίδιος ζωντανά μια σειρά από κλασικά του τραγούδια αλλά και πολλά αυτοσχεδιαστικά κομμάτια στο μπουζούκι.

Η Γαλλική Μουσική Ακαδημία Charles Gross τον βραβεύει έναν χρόνο μετά το θάνατο του. Στην Ολλανδία, στη Φιλανδία, στη Γερμανία και στη Σκωτία υπάρχουν τουλάχιστον δέκα κομπανίες, που συγκροτούν μουσικοί με κλασσική παιδεία και εμβαθύνουν στο έργο του Έλληνα μουσικού. Στο Ισραήλ η μουσική του είναι κοσμαγάπητη, ενώ ένας άλλος διάσημος Εβραίος, ο σκηνοθέτης Γούντυ Άλεν, χρησιμοποιεί σε μουσική επένδυση ταινίας του ένα ορχηστρικό θέμα του Τσιτσάνη.

Η Τέχνη του Βασίλη Τσιτσάνη υπήρξε μια ευτυχής δυνατότητα. Στο μέλλον θα μοιάζει με θρύλο, πως ένα απλό παιδί από τα Τρίκαλα, που το έλεγαν Βασίλη, κατάφερε να χαράξει στο μάρμαρο του ελληνικού πολιτισμού τέτοιας λογής πολύτιμα αετώματα.

*Το άρθρο αυτό δημοσιεύτηκε στο προσωπικό blog του Σταμάτη Κυρζόπουλου και προέρχεται φυσικά απ' τη φαντασία του συγγραφεά η διήγηση αυτή, αφού π.χ το"Κάποια μάνα αναστενάζει" γράφτηκε γύρω στο 1947-48 πολλά χρόνια μετά τα Δεκεμβριανά.

ΣΥΓΚΛΟΝΙΖΕΙ XAMENO VIDEO-NTOKOYMENTO ΠΟΥ ΒΡΕΘΗΚΕ ΜΕ ΘΕΜΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΤΗΣ ΣΜΥΡΝΗΣ

Άλλοι ίσως θεωρήσουν πως είναι "ένας απλός συνωστισμός" σε λιμάνι. Άλλοι πάλι πιστεύουν ότι αυτό το βίντεο αποτελεί ένα χαμένο και εξαιρετικά πολύτιμο ιστορικής αξίας ντοκουμέντο από την καταστροφή της Σμύρνης.

Ο δημιουργός αυτού του ντοκιμαντέρ είναι ο George Magarian. Γεννήθηκε το 1895. Εργάστηκε ως διευθυντής στο παράρτημα του Ικονίου της ΧΑΝ (Χριστιανική Αδελφότης Νέων) και την χρονική περίοδο των γεγονότων στη Μικρά Ασία το 1922, προσπάθησε με δραστηριότητες να ανακουφίσει τα θύματα της τραγωδίας. Επιπλέον χρησιμοποιώντας μηχανή 35 mm, κινηματογράφησε εικόνες της ανθρωπιστικής καταστροφής, σε Σμύρνη, Αθήνα αλλά και Πειραιά.

Όλοι αγνοούσαν την ύπαρξη αυτού του βίντεο διότι ήταν φυλαγμένο για τουλάχιστον 60 χρόνια στο σπίτι της συζύγου του. Ώσπου το 2008 ο εγγονός του Robert Davidian, "ανακάλυψε" το ντοκουμέντο και το μετέτρεψε σε ψηφιακή μορφή για να το σώσει.

Δείτε το συγκλονιστικό βίντεο…

Smyrna 1922 from Davidian Video Productions on Vimeo.

ΕΞΙ ΔΙΑΣΗΜΑ ΠΕΙΡΑΜΑΤΑ ΣΚΕΨΗΣ: ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ ΣΤΗΝ ΚΒΑΝΤΟΜΗΧΑΝΙΚΗ

Αναδημοσίευση από το blog της εκπαιδευτικής τηλεόρασης του Πανελληνίου Σχολικού Δικτύου (blogs.sch.gr).
Επιμέλεια: Σοφία Παπαδημητρίου

Η σειρά animation 60-Second Adventures in Thought του Open University αναδεικνύει έξι διάσημα πειράματα σκέψης σε 60 δευτερόλεπτα το καθένα. Στη σειρά των έξι animations, ο κωμικός Ντέιβιντ Μίτσελ παρουσιάζει και εξηγεί έξι διάσημα πειράματα σκέψης, από τους αρχαίους Έλληνες έως τον Άλμπερτ Αϊνστάιν, που έχουν αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο βλέπουμε τον κόσμο. Θέματα όπως ταξιδιωτικός χρόνος, άπειρο, κβαντομηχανική και τεχνητή νοημοσύνη συμπυκνώνονται σε 60 δευτερόλεπτα και απογειώνουν τη σκέψη.

Όλα ξεκινούν από την αρχαιότητα με «Το Παράδοξο του Ζήνωνα» ή «Το Παράδοξο του Αχιλλέα και της χελώνας» (The Paradox of the Tortoise and Achilles) που διερευνά την κίνηση ως μια ψευδαίσθηση. Το Παράδοξο καταλήγει στο συμπέρασμα ότι «ο βραδύτερος ουδέποτε θα προσπεραστεί από τον ταχύτερο».

Στη συνέχεια κατευθυνόμαστε προς τον 20ο αιώνα με πέντε διάσημα πειράματα σκέψης στη φυσική, τα μαθηματικά και την επιστήμη των υπολογιστών.

The Grandfather Paradox («Το Παράδοξο του Παππού») διερευνά τον ταξιδιωτικό χρόνο. Η ιδέα της δυνατότητας να ταξιδέψουμε προς το μέλλον ή προς το παρελθόν διέγειρε πάντα τους συγγραφείς επιστημονικής φαντασίας. Το «Παράδοξο του Παππού» είναι ένα επιχείρημα που χρησιμοποιούν αρκετοί άνθρωποι για να πείσουν ότι το τα ταξίδια στο χρόνο είναι αδύνατα. Τι θα συνέβαινε αν πηγαίνατε πίσω στο χρόνο και εμποδίζατε τον παππού σας να γνωρίσει την γιαγιά σας, έτσι ώστε η μητέρα σας δεν θα γεννιόταν ποτέ; Τότε και εσείς δεν θα γεννιόσαστε και …ούτω καθ’ εξής.

Το Chinese Room («Κινέζικο Δωμάτιο») προέρχεται από το έργο του John Searle, που δημοσιεύτηκε το 1980 και διαπραγματεύεται την τεχνητή νοημοσύνη. Ένας άνθρωπος βρίσκεται μόνος του μέσα σε ένα δωμάτιο. Κάποιος που βρίσκεται έξω από το δωμάτιο, σπρώχνει χαρτιά κάτω από την πόρτα του, στα οποία είναι γραμμένο κείμενο στα κινέζικα. Ο άνθρωπος του δωματίου δεν γνωρίζει κινέζικα, αλλά έχει ένα βιβλίο το οποίο αντιστοιχίζει τις κατάλληλες αποκρίσεις στα κινέζικα, που ταιριάζουν με τα κείμενα που εισέρχονται στο δωμάτιο. Έτσι, για κάθε κείμενο που λαμβάνει στέλνει έξω την κατάλληλη απάντηση. Για έναν εξωτερικό παρατηρητή, φαίνεται ότι ο άνθρωπος του πειράματος γνωρίζει κινέζικα. Το νοητικό αυτό πείραμα προτάθηκε από τον φιλόσοφο John Searle, με σκοπό να καταρρίψει τις θεωρίες που υποστήριζαν την τεχνητή νοημοσύνη. Ο επεξεργαστής ενός υπολογιστή όπως και ο άνθρωπος του πειράματος στερείται κατανόησης του έργου που εκτελεί και γι’ αυτόν το λόγο δεν έχει πραγματική νοημοσύνη.

Το "Άπειρο Ξενοδοχείο του Hilbert" (Hilberts Paradox of the Grand Hotel) προτάθηκε από τον Γερμανό Δαβίδ Χίλμπερτ (David Hilbert), από τους πιο σημαντικούς μαθηματικούς του 19ου και 20ου αιώνα και αντιμετωπίζει το γιγάντιο θέμα του απείρου. Το «Άπειρο Ξενοδοχείο» έχει παιδέψει πολλούς μαθηματικούς, φυσικούς ακόμα και θεολόγους. Χρησιμοποιώντας το παράδειγμα ενός ξενοδοχείου με άπειρα δωμάτια στο οποίο έρχονται με διάφορους τρόπους άπειροι επισκέπτες, εξετάζει την έννοια του απείρου. Μια δύσκολη υπόθεση στην οποία αντιτίθενται οι αισθήσεις μας που την βλέπουν μάλλον ως αριθμό και όχι ως έννοια.

 

Το παράδοξο των δίδυμων αδελφών (Twin Paradox), ένα  αποτέλεσμα της διαστολής το χρόνου επεξηγήθηκε πρώτα από τον Paul Langevin το 1911 και εξετάζει την ειδική θεωρία της σχετικότητας. Το «Παράδοξο των Διδύμων» που περιέγραψε ο Αϊνστάιν σχετίζεται με τη θεωρία της σχετικότητας και τη διαστολή του χρόνου. Ο ένας αδελφός από ένα ζευγάρι διδύμων κάνει ένα ταξίδι στο διάστημα με ένα διαστημόπλοιο που κινείται με την ταχύτητα του φωτός. Όταν επιστρέφει βρίσκει τον αδελφό του, που παρέμεινε στη Γη, να έχει γεράσει περισσότερο από τον ίδιο: πώς γίνεται αυτό εφόσον βάσει της θεωρίας της διαστολής του χρόνου θα έπρεπε να τον είχε βρει νεότερο;

 

Η γάτα του Σρέντιγκερ (Schroendinger's cat) επινοήθηκε από τον Αυστριακό φυσικό Έρβιν Σρέντιγκερ (Erwin Schrödinger) το 1935, έναν από τους θεμελιωτές της Κβαντικομηχανικής προκειμένου να υποστηρίξει την άποψη ότι στον μικρόκοσμο υπάρχει κάτι μόνο αν παρατηρηθεί.  Μία γάτα είναι κλεισμένη σε ένα καλά σφραγισμένο και μονωμένο κουτί που περιέχει ραδιενεργό υλικό, έναν μετρητή Geiger και έναν μηχανισμό που είναι ρυθμισμένος να απελευθερώνει δηλητήριο εάν χτυπήσει ένα φωτόνιο στο σύστημα. Σύμφωνα με τον Schrödinger, η γάτα μέσα στο κουτί δεν είναι ούτε ζωντανή, ούτε νεκρή, αλλά υπάρχει συγχρόνως και στις δύο αυτές πιθανές καταστάσεις. Οι δύο αυτές πιθανές καταστάσεις καταρρέουν σε μία, μόλις παρατηρηθεί το φαινόμενο από κάποιον παρατηρητή. Μέχρι να γίνει όμως αυτό, η κατάσταση του συστήματος εμπεριέχει συγχρόνως και τις δύο πιθανότητες. Το νοητικό αυτό πείραμα προτάθηκε με στόχο να εξετάσει την κβαντική απροσδιοριστία σε ένα μακροσκοπικό φαινόμενο.

ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΕΦΕΡΗΣ

    

ΑΠΟΡΙΕΣ

VIDEO ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ

ΜΑΘΗΜΑΤΙΚA



FIND x





= cos b

ΠΑΡΤΙΔΕΣ ΑΠΟ ΤΟ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΠΡΩΤΑΘΛΗΜΑ ΕΦΗΒΩΝ 2012

ΟΙ ΚΟΡΥΦΑΙΟΙ ΝΕΟΙ ΣΚΑΚΙΣΤΕΣ ΚΑΙ ΣΚΑΚΙΣΤΡΙΕΣ

* Οι πρώτοι 100 μικρότεροι των 20 ετών (με το Ελληνικό ΕΛΟ): εδώ

* Όλοι οι μικρότεροι των 20 ετών με διεθνές ELO μεγαλύτερο των 2000: εδώ

* Οι 5 πρώτοι ανά ηλικιακή κατηγορία από 8 έως 25 ετών (οι ενεργοί): εδώ

ΔΙΕΘΝΗ ELO ΕΛΛΗΝΩΝ ΣΚΑΚΙΣΤΩΝ ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2012

Τα διεθνή ELO όλων των Ελλήνων σκακιστών ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2012: εδώ

ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΕΛΟ Α' ΕΞΑΜΗΝΟΥ 2012

Δείτε τα Ελληνικά ΕΛΟ του Α' Εξαμήνου 2012: εδώ

Ο ΧΑΜΕΝΟΣ ΟΡΙΖΟΝΤΑΣ

Της Σώτης Τριανταφύλλου

Ένα ενδιαφέρον άρθρο για τις ευθύνες των νέων.
Αναδημοσίευση από την «Athens Voice» και από το ιστολόγιο "Διασκεδαστικά Μαθηματικά".

Όσοι από τους συνομηλίκους μου έχουν γίνει γονείς παραπονιούνται ότι τα παιδιά τους –που φοιτούν στο λύκειο και στο πανεπιστήμιο– «πιέζονται» πολύ. Όταν διαφωνώ μου λένε: «Δεν έχεις παιδιά, δεν ξέρεις…» Το λύκειο είχε υποτιμηθεί από τότε που ήμουν κι εγώ μαθήτρια: στη δευτέρα και στην τρίτη λυκείου διαβάζαμε περισσότερο για το φροντιστήριο (για τις εισαγωγικές εξετάσεις στο πανεπιστήμιο) παρά για το σχολείο. Εδώ και πάνω από τριάντα χρόνια, το απολυτήριο του λυκείου είναι ένα παλιόχαρτο• μπορεί να το αποκτήσει ακόμα κι ένας ημιαναλφάβητος – ο οποίος, στη συνέχεια, μπορεί να μπει στο πανεπιστήμιο (εφόσον οι βάσεις είναι χαμηλές) και να γίνει καταληψίας και αιώνιος φοιτητής. Αντί να δίνουμε βάρος και σπουδαιότητα στο σχολείο, αντί να είναι «δύσκολες» οι εξετάσεις για το απολυτήριο (όπως συμβαίνει στις περισσότερες χώρες), στην Ελλάδα οι μαθητές ενθαρρύνονται να παραμελούν το σχολείο ώστε να μπουν στο πανεπιστήμιο. Εξάλλου, χάνονται πολλές σχολικές ώρες λόγω αποχών: στην Ελλάδα οι πολίτες φαίνεται να αποκτούν πολιτικά δικαιώματα πολύ νωρίτερα από την ηλικία της ψήφου – παιδιά δεκατεσσάρων ετών διαδηλώνουν για ζητήματα που, όπως είναι φυσικό, δεν γνωρίζουν.

Πράγματι, υπάρχουν παιδιά που «πιέζονται», προσπαθώντας να τα βγάλουν πέρα με το σχολείο, το φροντιστήριο, τα αγγλικά, τα γαλλικά, τα φουφουτικά, τα μαθήματα του βιολιού και του βιολοντσέλου. Κυρίως πιέζονται τα παιδιά με αγχωμένους γονείς και τα άλλα των οποίων οι γονείς πιστεύουν ότι ο κόσμος είναι ένα παλιό λάθος κι ότι πρέπει να γκρεμιστεί. Η πίεση προέρχεται από αυτό το διαδεδομένο είδος γονέων το οποίο συμμετέχει σε καταλήψεις σχολείων και κοινωνικές εκδηλώσεις όχλου καταργώντας κάθε κοινωνικό όριο και ρόλο. Τα παιδιά καταλήγουν θύματα ενός κοινωνικού πεσιμισμού: δέχονται σφυροκόπημα υπερβολικών προσδοκιών και σκοτεινών προφητειών περί μαζικής ανεργίας, πείνας, δικτατορίας και συντέλειας του κόσμου.

Μια φίλη μου στενοχωριέται επειδή ο γιος της ξυπνάει στις έξι το πρωί για να πάει στο γραφείο• φοβάται, λέει, μήπως πάθει υπερκόπωση. Τη διαβεβαιώνω ότι εγώ ξυπνάω από τις έξι για να εργαστώ επί τριάντα έξι χρόνια ακριβώς –κι ότι δεν έπαθα ποτέ υπερκόπωση• αντιθέτως, αισθάνομαι περίφημα και χαίρομαι που δεν είμαι άνεργη. Γιος μιας άλλης φίλης, που σπουδάζει κάτι φιλοσοφικοκοινωνιολογικοκαλλιτεχνικό, φοβάται μαζί με τη μαμά του και τον μπαμπά του ότι δεν θα βρει δουλειά μετά το πτυχίο. Μα, για να έχουμε την απαίτηση να βρούμε δουλειά –αν δηλαδή αυτός είναι ο στόχος μας μπαίνοντας στο πανεπιστήμιο– πρέπει να κάνουμε την προσφυή επιλογή. Θέλω να πω, αν επί πέντε χρόνια συζητάμε περί στρουκτουραλισμού, κι αν τελικά δεν γίνουμε κορυφαίοι θεωρητικοί του πράγματος, η εξεύρεση εργασίας ίσως αποδειχθεί δύσκολη. Η εκπαίδευση είναι αυτοσκοπός – αλλά για όποιον θέλει και υποχρεώνεται να βρει δουλειά το συντομότερο, είναι απαραίτητες συγκεκριμένες επιλογές: στο παρελθόν, ήταν τιμή για τους ανθρώπους να ξέρουν μια «τέχνη»• αυτό τους προστάτευε από την ανεργία. Σήμερα δεν κάνουμε τίποτα με τα χέρια μας, είμαστε «άχρηστοι»: ειδικά οι γυναίκες, παρά τον παραδοσιακό ηρωισμό τους (μητρότητα, εργασία, νοικοκυριό) έχουν την τάση –ακόμα– να επιλέγουν γνωστικούς τομείς υπερβολικά θεωρητικούς και χωρίς εργασιακό αντίκρισμα.

Ένας άλλος φίλος μου, μπαμπάς τεσσάρων παιδιών, αναρωτιέται πώς να αντιδράσει επειδή ο 13χρονος γιος του θέλει να γίνει φούρναρης. Ας γίνει φούρναρης! Πρόκειται για ένα συμπαθητικό και χρήσιμο επάγγελμα… Οι μπαμπαδομαμάδες θα έπρεπε να ανησυχούν μόνο για την υγεία των παιδιών – σωματική και ψυχική• για το πώς να μη γίνουν εγκληματίες, πρεζάκια ή και τα δύο.

Σήμερα η οικογένεια και το σχολείο δεν πλαισιώνουν τα παιδιά όπως θα όφειλαν. Μια καινούργια σχολική χρονιά αρχίζει με ελλείψεις και προβλήματα: η οικογένεια και το σχολείο πρέπει να λειαίνουν τις δυσκολίες, όχι να τις μεγεθύνουν. Όταν ένα παιδί λέει «φοβάμαι», δεν του απαντάς «Κι εγώ τρέμω απ’ τον φόβο μου» – του απαντάς «Μη φοβάσαι, εγώ είμαι εδώ». Και φροντίζεις να είσαι συνεπής σ’ αυτό το «Εγώ είμαι εδώ». Τα παιδιά –οι μαθητές αλλά και τα μεγαλύτερα, οι φοιτητές– έχουν ανάγκη από πλαίσιο κανόνων μέσα στο οποίο να μπορούν να μελετούν και παραλλήλως να μαθαίνουν πώς να ζουν δίπλα στους άλλους. Από το 1974, το σχολείο και τα ΑΕΙ δεν παρέχουν αυτό το πλαίσιο, ούτε αποτελούν τόπο εργασίας: απλώς αναβάλλουν την προσαρμογή στον αληθινό κόσμο δημιουργώντας την αυταπάτη ότι το «κράτος» και η «εξουσία» θα αναλάβουν σύντομα τον ρόλο της μαμάς και του μπαμπά μας.

Μπαίνοντας σε μια αίθουσα του Παντείου αγανακτώ με τη βρομιά και ρωτώ τους φοιτητές: «Γιατί υπάρχουν σκουπίδια κάτω;» και σκύβω να μαζέψω ό,τι μπορώ. Με κοιτούν σαν να κάνω κάτι αλλόκοτο, ενώ ο «συνδικαλιστής» μου απαντάει με ύφος περισπούδαστο και βλοσυρό: «Έχουν περικοπεί τα κονδύλια!»

Έχουν περικοπεί τα κονδύλια γι’ αυτό ρίχνετε στο δάπεδο πλαστικά ποτήρια και καλαμάκια; Ποιος θα τα μαζέψει; Η απάντηση είναι ότι, αφού στο σπίτι τα μαζεύει «η μαμά», στον δημόσιο χώρο θα τα μαζέψει «το κράτος»! Αν θέλαμε όμως να αποκτήσουμε αληθινή παιδεία, θα επιστρατεύαμε τους απλούς κανόνες: μάθε το μάθημά σου, φέρσου με ευπρέπεια, σεβάσου τους άλλους και τον χώρο σου. Για να επιστρατευτούν αυτοί οι κανόνες –τους οποίους επιζητούν και τα ίδια τα παιδιά παρότι συχνά αντιδρούν– πρέπει να γίνονται σεβαστοί από τους «μεγάλους»: αν πρυτάνεις περιφρονούν τις αποφάσεις του κοινοβουλίου, πώς περιμένουμε να λειτουργήσουν οι νόμοι και οι θεσμοί; Ποιος θα τους διδάξει στη σχολική τάξη και στο αμφιθέατρο;

Οι κανόνες είναι ανακουφιστικοί και τα παιδιά σπανίως τους παίρνουν προσωπικά όπως παίρνουν προσωπικά τον αυταρχισμό ή το χάος που επικρατεί, όχι σπάνια, στην οικογένειά τους. Το σχολείο και τα ΑΕΙ δεν είναι εξ ορισμού χώροι εξέγερσης: είναι εξ ορισμού χώροι μάθησης• για να εξεγερθούμε πρέπει πρώτα να μάθουμε αυτό εναντίον του οποίου ενδέχεται να εξεγερθούμε. Θυμάμαι, για παράδειγμα, πως όταν εργαζόμουν σε μια κινηματογραφική σχολή, αράδιαζα τα γεγονότα και περιέγραφα τα κινήματα της ιστορίας του κινηματογράφου –το γαλλικό νέο κύμα, λόγου χάρη, το οποίο βαριέμαι θανάσιμα– χωρίς να αναφέρω τι μου άρεσε και τι όχι. Δεν βρισκόμουν εκεί για να κατεδαφίσω τη νουβέλ βαγκ – βρισκόμουν για να ανοίξω ένα δρόμο γνώσεων και κρίσης. Αν κάποιος από τους σπουδαστές, μετά από έρευνα, κατέληγε ότι η νουβέλ βαγκ είναι υπερτιμημένη, τότε απλώς θα συμφωνούσαμε. Με την ίδια λογική, όταν διδάσκεις αμερικανική ιστορία, δεν λες στα παιδιά ότι ο Τζέφερσον ήταν δουλοκτήτης και παλιοχαρακτήρας• τους λες ότι ήταν ένας από τους ιδρυτές των Ηνωμένων Πολιτειών… Στη συνέχεια, ίσως ακολουθήσει αμφισβήτηση και εξισορρόπηση. Το σχολείο δίνει βασικές πληροφορίες και ανοίγει έναν ορίζοντα: δεν είναι λέσχη συζητήσεων. Η «συζήτηση» είναι η λύση για τον αμήχανο, ανασφαλή και αμαθή καθηγητή που δεν έχει αρκετή αυτοπεποίθηση για να κάνει μάθημα. Όπως η «σύντηξη», η κατάργηση των ορίων, είναι η στάση του γονέα που προσκολλάται στα παιδιά του και στην εφηβική ηλικία.

100 ΧΡΟΝΙΑ ΣΕ 10'

Ένας αιώνας σε 10 λεπτά από Stefanelonikitelo