Αναδημοσιεύουμε μια παλιότερη επιστολή μιας μητέρας ενός νεαρού σκακιστή που νομίζουμε ότι έχει ενδιαφέρον και που συνάδει και με πολλές από τις δικές μας απόψεις.
ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ ΤΑ «ΠΑΝΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΙΑΤΙΚΑ» ΑΤΟΜΙΚΑ ΝΕΑΝΙΚΑ ΑΤΤΙΚΗΣ – ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΛΕΥΡΑ ΕΝΟΣ ΓΟΝΕΑ.
Είναι η πρώτη φορά που παρεμβαίνω σε σκακιστικό θέμα αν και παρακολουθώ αρκετό καιρό τώρα τα σκακιστικά ιστολόγια. Δεν παίζω σκάκι εγώ αλλά ο γιος μου και σαν πολλές σημερινές μαμάδες επιμένω να είμαι ενημερωμένη για όλα όσα ασχολούνται τα παιδιά μου. Είτε γιατί οι καιροί είναι πονηροί, είτε γιατί η ενασχόληση του γιού μου με το σκάκι έχει ξεφύγει της παιδικής εξωσχολικής δραστηριότητας και έχει αρχίσει να μυρίζει «πρωταθλητισμό», γεγονός που μου δημιουργεί επιφυλάξεις, προσπαθώ να κατανοήσω τον σκακιστικό χώρο κυρίως για να έχω την εικόνα του μέλλοντος του γιού μου και των κινδύνων, αν αυτοί υπάρχουν.
Βλέπετε, ο γιος μου είναι μόνο 8 χρονών και μάλλον μανιακός με το σκάκι, αφού προπονείται κάθε μέρα από Δευτέρα έως Σάββατο και την Κυριακή αγώνες. Έτσι το σκάκι έχει κυριαρχήσει στους οικογενειακούς μας ρυθμούς και πλέον ρυθμίζουμε τις οικογενειακές μας δραστηριότητες σύμφωνα με το σκακιστικό πρόγραμμα του μικρού!
Η αφορμή είναι οι ημερομηνίες διεξαγωγής των Ατομικών Νεανικών Αττικής που φέτος ξεκινάνε από τις 22 Δεκεμβρίου και τελειώνουν στις 30 Δεκεμβρίου, με τις δύο μέρες μόνο των Χριστουγέννων ελεύθερες.
Ο λόγος του σχολιασμού δεν είναι η γκρίνια γιατί το πρόγραμμα των αγώνων καταστρέφει ολοκληρωτικά κάθε ελπίδα μας για διακοπές και ξεκούραση τις μέρες των Χριστουγέννων, αν και συμβαίνει και αυτό. Έχουμε ακολουθήσει τους Πανελλήνιους σχολικούς από νότο σε βορρά, έχουμε διαθέσει σχεδόν όλες τις Κυριακές για περιήγηση σε εξωτικές συνοικίες της Αττικής, έχουμε γυρίσει νωρίτερα από αυγουστιάτικες διακοπές για να τις συνεχίσουμε στη Νίκαια, τα φετινά Χριστούγεννα θα μας πειράξουν;
Η αιτία είναι όλα αυτά που μου φαίνεται ότι υποκρύπτονται πίσω από τον φετινό προγραμματισμό και τις ημερομηνίες του. Και έχει να κάνει με τον πρωταθλητισμό στο σκάκι και τις επιφυλάξεις που ανέφερα ήδη. Οι αγώνες αυτοί, απευθύνονται σε παιδιά έως 16 χρονών, αν και οι περισσότεροι που συμμετέχουν είναι παιδιά δημοτικού. Τα παιδιά αυτά, όσο και αν αγαπούν το σκάκι και ίσως περισσότερο από το σκάκι τις διακρίσεις στο σκάκι, χρειάζονται τις διακοπές των Χριστουγέννων όσο και όλα τα άλλα παιδιά. Χρειάζονται να ανυπομονούν για τα Χριστούγεννα σαν ημέρες παιχνιδιού, βόλτας και ξεγνοιασιάς και όχι σαν ημέρες αγώνων, άγχους και ανταγωνισμού. Το άπλωμα όμως των αγώνων σε όλες σχεδόν τις ημέρες των διακοπών τους, επιβάλλεται και κυριαρχεί στο χρόνο τους. Δεν αφήνει περιθώριο για ξεκούραση και ανεμελιά.
Το επιχείρημα δε ότι ο συγκεκριμένος προγραμματισμός είναι αναγκαίος γιατί οι πρωταθλητές σε μια κατηγορία θα πάρουν πριμοδότηση για την εισαγωγή τους στο πανεπιστήμιο (!) και άρα η διοργάνωση πρέπει να «είναι σοβαρή», μου δημιουργεί ακόμα πιο πολλές επιφυλάξεις για το αν θα πρέπει να οδηγήσω το παιδί μου σε ένα δρόμο που μετατρέπει τη χαρά του σκακιού σε ωφελιμιστικό κυνήγι μεταλλίων και μορίων.
Ο γιος μου λέει ότι όλα τα παιδιά που έχει παίξει μαζί σε αγώνες είναι φίλοι του, άμα τύχει και συναντηθεί με κάποιο από αυτά τα παιδιά λέει «μαμά αυτός είναι φίλος μου, παίξαμε μαζί στο …». Αυτό μου αρέσει πολύ, γιατί αυτό πιστεύω ότι είναι το θετικό στοιχείο του σκακιού για τα παιδιά, o ανταγωνισμός χωρίς ο απέναντι να είναι αντίπαλος και η χαρά του αγώνα.Στους αγώνες αυτούς όμως φοβάμαι ότι μόνο οι γονείς που είναι αποφασισμένοι να δουν τα παιδιά τους πρωταθλητές θα αφήσουν αστόλιστο το χριστουγεννιάτικο δέντρο και δεν θα φτιάξουν βασιλόπιτα για να τα πάνε. Θέλω το παιδί μου να είναι ανάμεσα σε αυτά; Όταν μεγαλώσει τι θα θυμάται, την παρτίδα που έχασε ή το φλουρί της βασιλόπιτας που κέρδισε;
Όλα τα σκακιστικά σωματεία λένε ότι είναι μακριά από τον πρωταθλητισμό, δεν είδα όμως κανένα να σχολιάζει τον νέο νόμο για τη μοριοδότηση για την εισαγωγή στα πανεπιστήμια και τις αλλαγές στη νοοτροπία του μαθητικού σκακιού που θα επιφέρει αυτό. Μάλλον τα περισσότερα σωματεία ανάρτησαν το νόμο στον πίνακα ανακοινώσεων τους προς άγρα φιλόδοξων και απελπισμένων γονιών. Τα σκακιστικά όργανα δε, η ΕΣΣΝΑ και η ΕΣΟ εν προκειμένω, δείχνουν ότι για το μόνο που αγωνιούν είναι να βρούνε ημερομηνίες να χωρέσουν όλους τους αγώνες που διοργανώνουν.
Πανηγυρίζουν για τη μαζικότητα των σκακιστικών διοργανώσεων από τη μια και κάνουν ότι μπορούν για να τις απομαζικοποιήσουν από την άλλη. Δεν έχω δει καμία ένδειξη προβληματισμού για τον πρωταθλητισμό στο παιδικό και εφηβικό σκάκι. Δεν υπάρχει κανένας εκπαιδευτικός, ψυχολόγος ή έστω γονιός να αναρωτηθεί για τις επιπτώσεις του «επαγγελματικού σκακιού» στην ψυχολογία των μικρών παιδιών; Ο ρόλος των σχολικών επιτροπών ποιος είναι; Μήπως θα έπρεπε η επιτροπή σχολικού σκακιού να ασχοληθεί και με τους μικρούς επίδοξους πρωταθλητές και την «προστασία» τους από ψυχοφθόρες διοργανώσεις;
Λύσεις σε απλά προβλήματα όπως η ανεύρεση ημερομηνιών διεξαγωγής των αγώνων υπάρχουν, αρκεί τα προβλήματα να είναι πραγματικά απλά και καθαρά. Αρκεί το κίνητρο να είναι η μαζική συμμετοχή παιδιών και όχι οι αγώνες για την ελίτ των σωματείων. Για παράδειγμα, θα μπορούσαν να γίνουν διαδοχικά σαββατοκύριακα ή να γίνονται διπλοί αγώνες κάποιες μέρες, όπως τις προηγούμενες χρονιές. Μπορούν να ζητηθούν εθελοντές για να βοηθήσουν τη διοργάνωση, εάν ο περιορισμός είναι εκεί. Η κατηγορία κάτω των 16 που μοριοδοτείται, μπορεί να γίνει χωριστά και εκεί να «σφαχτούν» για όσες ημέρες θέλουν με την ησυχία τους. Όλα αυτά θα διευκόλυναν τη μαζική συμμετοχή παιδιών που αγαπούν το σκάκι χωρίς να αναγάγουν τους σκακιστικούς αγώνες σε κυρίαρχους στη ζωή τους. Για τα παιδιά που θέτουν υψηλούς στόχους, η αποτυχία έχει ακόμα πιο πικρή γεύση όταν έχουν θυσιάσει τις διακοπές και το παιχνίδι τους.
Τέλος, θέλω να τονίσω ότι μέσα από το γιο μου αγάπησα και εγώ το σκάκι και ας μη ξέρω ούτε να στήσω τη σκακιέρα. Είδα τη θετική επίδραση του σκακιού στην ανάπτυξη της κρίσης του και στο χαρακτήρα του. Τον έχω θαυμάσει να παλεύει να κυριαρχήσει στο παιδιάστικο παρορμητισμό του και να ασκείται στην υπομονή και την αυτοσυγκέντρωση.
Τον τελευταίο καιρό όμως έχω αρχίσει να βλέπω και τις αρνητικές επιδράσεις στην εξέλιξη του. Βλέπω ότι καλείται να αναιρέσει την παιδικότητά του και να γίνει chess machine για να εκπληρώσει τις φιλοδοξίες τις δικές του, του δάσκαλού του και των γονιών του.
Αν και τελικά οι επιφυλάξεις μου δεν σχετίζονται με το σκάκι αλλά με τη φιλοσοφία του σκακιστικού κόσμου στην Ελλάδα και τον τρόπο που λειτουργούν τα σκακιστικά πράγματα για τους νέους, νομίζω ότι θα την πληρώσει το σκάκι. Γιατί μάλλον θα αποφασίσουμε να πάμε διακοπές στην Disneyland τα Χριστούγεννα.
Μαμά μικρού σκακιστή